Zoonozlar, hayvanlar ve insanlar arasında bulaşan ve bakteriler, parazitler, mantarlar ve virüslerin neden olabileceği hastalıklardır. Örneğin kediler, köpekler, keneler, kuşlar, inekler ve kemirgenler bu bulaşıcı ajanlar için kesin veya ara konakçı olarak hizmet edebilir.
Zoonozlar şu şekilde sınıflandırılabilir:
- Anthropozoonosis insan iletilebilir hayvan hastalıkları olup,;
- İnsanların hastalığı olan zooantroponoz hayvanlara bulaşabilir
Zoonozlar bir halk sağlığı durumu olarak kabul edilir ve bu nedenle, bu hastalıkların önlenmesi ile ilgili bölgesel ve eyalet programları oluşturulur. Önlemlerden biri evcil hayvanların kontrolü ve bakımıdır ve veteriner hekime düzenli ziyaretler teşvik edilir, böylece haşarat ve aşı kontrolü yapılır. Bu sayede hayvanların hastalık kapmasını ve insanlara bulaştırmasını önlemek mümkündür.
Ana zoonozlar
Hayvanlar ve insanlar arasında bulaşan birkaç hastalık vardır, ancak en yaygın olanları şunlardır:
1. Öfke
İnsan kuduzu, Rhabdoviridae familyasına ait virüsün neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır ve insanlara enfekte bir yarasa veya köpeğin ısırması yoluyla bulaşma olasılığı daha yüksektir. Kişiyi ısırdıktan sonra, hayvanın tükürüğünde bulunan virüs doğrudan kişinin kan dolaşımına girer ve sinir sistemine yayılabilir, bu da hastalığın karakteristik belirti ve semptomlarının ortaya çıkmasına neden olur.
İnsan kuduzunun ilk belirtileri, kişinin bağışıklık sistemine bağlı olarak virüsle temastan sonra 30 ila 50 gün sürebilir ve yaygın bir enfeksiyonla karıştırılabilir. Ancak virüs kan dolaşımına yayılıp sinir sistemine ulaştıkça alt ekstremitelerde felç, zihinsel karışıklık, aşırı ajitasyon ve boğaz kasındaki spazmlara bağlı olarak artan tükürük üretimi meydana gelebilir. Öfke belirtilerini tanımayı öğrenin.
2. Sporotrikoz
İnsanlarda sporotrikoz, toprakta ve bitkilerde doğal olarak bulunabilen, hastalıktan sorumlu mantar olan Sporothrix schenckii ile enfekte olmuş kedilerde çizik ve ısırıklarla bulaşan bir zoonozdur . Kediler çoğu sporotrikoz vakasıyla ilişkili olduğundan, bu hastalık popüler olarak kedi tırmığı hastalığı olarak bilinir, ancak bugüne kadar aşılanmış evcil kedilerin bu mantar tarafından enfekte olma ve sonuç olarak bulaşma olasılığı daha düşüktür. hastalık.
Sporotrikozun ilk belirti ve semptomları, mantarla temastan yaklaşık 7 ila 30 gün sonra ortaya çıkar ve enfeksiyonun ana belirtisi, günler içinde büyüyen ve irin oluşturan küçük, kırmızı ve ağrılı bir yumrunun ortaya çıkmasıdır. Enfeksiyon tanımlanıp tedavi edilmezse, mantarın vücudun diğer bölgelerine, özellikle akciğerlere hareket etmesi ve solunum semptomlarına neden olması mümkündür. Sporotrikoz hakkında daha fazla bilgi edinin.
3. Bruselloz
Bruselloz, Brucella cinsi bakterilerin neden olduğu ve enfekte ineklerin salgıları, idrar, kan veya plasenta kalıntıları ile temas yoluyla bulaşabilen bulaşıcı bir hastalıktır. Ek olarak, bakterilerin bulaşması, örneğin süt ve peynir gibi pastörize edilmemiş süt ürünlerinin yenmesi, az pişmiş et tüketilmesi veya ahır veya hayvan hareketinin temizlenmesi sırasında gerçekleşebilir.
Bruselloz semptomları enfeksiyondan günler veya aylar sonra ortaya çıkar, ilk semptomlar griple benzerdir. Bununla birlikte, hastalık ilerledikçe, örneğin kas ağrısı, kendini iyi hissetmeme, karın ağrısı, hafıza değişiklikleri ve titreme gibi daha spesifik semptomlar ortaya çıkabilir.
4. Sarı Ateş
Sarı humma, yaşam döngüsü sivrisineklerde, özellikle Aedes cinsi sivrisineklerde meydana gelen bir virüsün neden olduğu bir hastalıktır . Bu nedenle, sarı humma, enfekte sivrisineklerin ısırması yoluyla insanlara bulaşır. Orman bölgelerinde, Aedes cinsinin sivrisinekleri tarafından bulaşmanın yanı sıra , virüsün Haemagogus ve Sabethes cinsi sivrisinekler tarafından bulaşması mümkündür ve bu bölgelerde maymunlar bu virüsün ana rezervuarları olarak kabul edilir.
Sarı hummanın belirti ve semptomları sivrisinek ısırığından 3 ila 7 gün sonra ortaya çıkar ve başlıca nedenleri karın ağrısı, baş ağrısı ve ateştir. Hastalık adını, virüsün karaciğeri tehlikeye atması, karaciğer enzimlerinin üretimine ve pıhtılaşma faktörlerine müdahale etmesi, kandaki bilirubin miktarını artırması ve cildi daha sarı hale getirmesi nedeniyle alır.
5. Dang ve Zika
Dang ve Zika, Aedes aegypti sivrisinekinde yaşam döngüsünün bir parçası olan virüsler tarafından bulaşan, insanları ısırırken virüsü bulaştıran, kişinin vücudundaki yaşam döngüsünü tamamlayan ve ortaya çıkmasına neden olan bulaşıcı hastalıklardır . hastalığın belirti ve semptomları.
Dang humması ve Zika, farklı virüslerden kaynaklanmasa da, sırasıyla dang virüsü ve Zika virüsü, vücutta ve başta ağrı, yorgunluk, ateş, eklem ağrısı ve ciltte kırmızı lekeler gibi benzer semptomlara sahiptir. Zika virüs enfeksiyonu durumunda gözlerde kaşıntı ve kızarıklık ve hassasiyet artışı da görülebilir.
6. Leishmaniasis
Sarı humma gibi, leishmaniasis de bir sivrisinek ısırığı ile bulaşır, bu durumda bu , halk arasında saman sivrisinek olarak bilinen Lutzomyia cinsinin sivrisinekidir. Hastalıktan sorumlu bulaşıcı ajan Leishmania cinsinin protozoanıdır, Leishmania braziliensis, Leishmania donovani ve Leishmania chagasi türleri en sık Brezilya'da bulunur .
Sivrisinek ısırığından sonra protozoan kişinin vücuduna girerek şiddeti kişinin türüne ve bağışıklık sistemine göre değişebilen semptomların gelişmesine neden olur. Üç ana leishmaniasis türü vardır:
- Sivrisinek ısırığının olduğu yerde bir veya daha fazla yumru oluşması ile karakterize edilen ve bazı günlerde açık ve ağrısız bir yara haline gelebilen kutanöz leishmaniasis ;
- Lezyonların daha geniş olduğu ve konuşma, yutma veya nefes almada zorluğa neden olabilen başta burun, farenks ve ağız olmak üzere mukozanın tutulduğu mukokutanöz leishmaniasis ;
- Semptomları kronik bir şekilde gelişen ve genişlemiş karaciğer ve dalak, kilo kaybı ve diğer enfeksiyon riskinde artış olabilen viseral leishmaniasis .
Semptomlar oldukça riskli olabileceği ve kişinin hayatını zenginleştirebileceği için, layşmanyazın ilk belirleyici belirtileri ortaya çıkar çıkmaz, kişinin tanı koymak ve tedaviye başlamak için hastaneye gitmesi ve komplikasyonları önlenmesi önemlidir.
7. Leptospirosis
Leptospirosis, çoğunlukla sıçanlarda bulunabilen Leptospira bakterisinin neden olduğu bir hastalıktır. İnsanlara bulaşma, kontamine olmuş hayvanın idrarı veya dışkısı ile temas, bakterilerin kişinin vücuduna mukoza zarları veya deri yaraları yoluyla girmesi ve ateş, titreme, kırmızı göz, baş ağrısı gibi semptomlarla sonuçlanmasıyla gerçekleşir. baş ve mide bulantısı.
Sel, su birikintileri ve çok fazla çöp birikiminin olduğu yerler, Leptospira tarafından yüksek kontaminasyon riski altında kabul edilir, çünkü bu durumlarda enfekte hayvanların idrarı daha büyük bir enfeksiyon riski ile daha kolay yayılabilir.
8. Toksoplazmoz
Toksoplazmoz, yaygın olarak kedi hastalığı olarak bilinen bulaşıcı bir hastalıktır, çünkü bu hastalıktan sorumlu parazit olan Toxoplasma gondii , ara konak kedigillerine, özellikle kedilere sahiptir, yani yaşam döngüsünün bir kısmı kedide olmalıdır. Bu şekilde, insanlar Toxoplasma gondii ile enfekte kedilerin dışkılarıyla doğrudan temas yoluyla veya parazit kistleri ile kontamine olmuş su veya yiyeceklerin yutulması yoluyla enfekte olabilir.
Çoğu durumda toksoplazmoz asemptomatiktir, ancak hamile kadınların paraziti tanımlamak için serolojik testler yapması önemlidir, çünkü eğer kadın toksoplazmozu varsa hamilelik sırasında oğluna bulaştırabilir ve bu da bebek için komplikasyonlara neden olabilir. bebek.
9. Kutanöz larva migrans
Popüler olarak coğrafi böcek olarak bilinen kutanöz larva migrans, köpeklerde ve kedilerde bulunabilen Ancylostoma braziliense ve Ancylostoma caninum parazitlerinin neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır . Bu parazitler hayvanların dışkısında yok edilir ve örneğin kişi çıplak ayakla yürüdüğünde organizmaya küçük bir yol algılamanın yanı sıra bölgede bulunan küçük yaralardan girerek kaşıntı ve yerel kızarıklık gibi semptomların ortaya çıkmasına neden olabilir. Parazitin yer değiştirmesinin bir göstergesi olan deride düz çizgi.
Enfeksiyondan kaçınmak için, aşıların güncellenmesi ve haşaratın giderilmesi için evcil hayvanların periyodik olarak veteriner hekime götürülmesi önerilir. Ayrıca enfeksiyon riskini azaltmak için köpek ve kedilerden dışkı içerebilecek ortamlarda çıplak ayakla yürümekten kaçınılması önerilir.
Coğrafi bir hayvan olup olmadığınızı nasıl anlayacağınızı öğrenin.
10. Teniasis
Teniasis, Taenia sp parazitinin neden olduğu bir zoonozdur . çiğ veya az pişmiş domuz eti veya sığır eti yenerek insanlara bulaşır. Bu parazit, büyük boyutlara ulaştığı, kendisini bağırsak duvarına bağladığı ve besinlerin emilimini engellediği ve örneğin mide bulantısı, ishal ve kilo kaybı gibi semptomların ortaya çıkmasına yol açtığı için popüler olarak soliter olarak bilinir.
Taenia sp ile enfekte kişi . Dışkılarında bu parazitin yumurtalarını salgılar, bu da diğer insanları ve hayvanları kirletebilir ve başka bir yaşam döngüsü başlatır. Taenia sp.'nin yaşam döngüsünü anlayın .
11. Lyme hastalığı
Lyme hastalığı, başta kedi ve köpeklerde bulunabilen keneler ile bulaşabilen hastalıklardan biridir. Bu hastalık, kişiyi ısırdığında bakteriyi serbest bırakan ve bölgede şişlik ve kızarıklık yoluyla hissedilebilen lokal bir reaksiyona neden olan Borrelia burgdorferi bakterisinin enfekte ettiği Ixodes cinsi kene ile bulaşır .
Hastalık tespit edilmez ve tedavi edilmezse, bakteriler kan dolaşımına yayılabilir ve sinir ve kalp sistemlerini tehlikeye atabilecek birkaç organa ulaşabilir. Bu nedenle kenenin deriden hemen çıkarılması ve hemen ardından antibiyotik tedavisine başlanması önemlidir.
Kenelerin neden olduğu diğer hastalıklar hakkında bilgi edinin.
12. Kriptokokkoz
Cryptococcosis, yaygın olarak güvercin hastalığı olarak bilinir, çünkü enfeksiyondan sorumlu mantar olan Cryptococcus neoformans , yaşam döngüsünün bir kısmını bu hayvanlarda dışkıda salgılanarak gerçekleştirir. Güvercinlerde bulunmasının yanı sıra bu mantar toprakta, ağaçlarda ve tahıllarda da bulunabilir.
Kriptokokozun bulaşması, ortamda bulunan bu mantarın sporlarının veya mayalarının solunması yoluyla gerçekleşir ve bu da hapşırma, burun akıntısı ve nefes almada güçlük gibi solunum semptomlarının gelişmesine yol açabilir. Bununla birlikte, enfeksiyon tanımlanıp tedavi edilmezse, mantarın yayılması ve örneğin göğüs ağrısı, boyun tutulması ve zihinsel karışıklık gibi daha şiddetli semptomlara yol açması mümkündür. Daha fazla kriptokokkoz belirtisine bakın.
Cryptococcus neoformans , genellikle semptomlar sadece HIV ile yaşayan olanların veya kanser tedavisi gören kişiler olduğu gibi, bağışıklık sistemi yetersizliği olan kişilerde geliştirilen bir fırsatçı mantar, kabul edilir.
Zoonozlar nasıl bulaşır?
Bütün hayvanlar hastalıkları bulaştırabilir. Böylece, iletim birkaç şekilde gerçekleşebilir, örneğin:
- Hayvan ısırığı veya tırmığı;
- Böcek ısırığı;
- Enfekte hayvanların nesneler veya dışkı ile temas;
- Enfekte bir hayvanın dışkısı, idrarı veya tükürüğü ile kontamine olmuş su veya yiyeceklerin yutulması.
Hayvanlarla çalışan ya da sık teması olan kişilerin zoonoz olma olasılığı daha yüksektir, bu nedenle, bir hastalığa yakalanma riskini taşımamak için hem kişisel hem de hayvan hijyen alışkanlıklarına dikkat etmek önemlidir. Hayvanlarla çalışan kişiler söz konusu olduğunda, kontaminasyonu önlemek için esas olarak eldiven ve maske gibi koruyucu ekipmanın hayvanla temas anında kullanılması önerilir.
Kişi, hayvanlardan bulaşmış olabilecek bir hastalığı olduğundan şüpheleniyorsa, testlerin yapılması ve uygun tedavinin başlatılması için doktora gitmesi tavsiye edilir.
Nasıl önlenir
Zoonozlardan kaçınmak için ortamın hijyenine ve kişisel hijyene dikkat etmek, hayvanlarla temas ettikten sonra daima ellerinizi yıkamak ve hayvanların yaşadığı yerleri ideal koşullarda tutmak önemlidir. Ayrıca hayvanların aşılarının güncel tutulması da önemlidir.
Keneler, hamamböcekleri ve karıncalar da hastalık bulaştırabilir, bu nedenle evi temiz tutmak ve hayvanların kuruyana uğraması önemlidir. Haşere kontrolü sırasında, kişinin evcil hayvanı varsa, kullanılan üründen sarhoş olmaması için hayvanın başka bir odada birkaç saat izole edilmesi önerilir.
Örneğin sivrisinekler söz konusu olduğunda, hükümet tarafından periyodik olarak sivrisinek kontrol kampanyaları başlatılır ve sivrisineklerin çoğalmasını ve dolayısıyla hastalıkların yayılmasını önlemek için alınabilecek önlemleri gösterir. Aşağıdaki videoda sivrisinek kaynaklı hastalıkların nasıl önleneceğini görün:
Yiyecekleri işlerken ve hazırlarken, su kalitesine dikkat etmek ve bilinmeyen hayvanlarla temastan kaçınmak için dikkatli olunması da önerilir. Ek olarak, hükümetin hayvancılık tesislerinde sıhhi kontrol, hijyen ve aşılama stratejilerini teşvik etmesi önemlidir. Bulaşıcı hastalıkların nasıl önleneceği hakkında daha fazla bilgi edinin.